Zbliżają się Święta Wielkiej Nocy, a wraz z nimi pisanki (painted Easter eggs – przemycamy trochę wiedzy z języka angielskiego). Jajko od zawsze było symbolem życia i rodzącej się na nowo przyrody. Wiara ta zakorzeniła się zarówno w wierzeniach pogańskich, jak i chrześcijańskich. W samej tradycji chrześcijańskiej symbol jajka związany jest nieodłącznie ze zmartwychwstaniem Chrystusa.
Tradycja pisanek nie jest niczym nowym i towarzyszy nam od tysięcy lat. Najstarsze pisanki w Polsce pochodzą z X wieku naszej ery. Jeżeli to wydaje się zaskakujące, to co powiecie o zwyczaju malowania jajek już w IV wieku przed naszą erą na terenie Mezopotamii, a także trochę później w czasach Cesarstwa Rzymskiego.
Jak wykonać pisankę? Sposobów jest bez liku, a zależą one od regionu, tradycji rodzinnych oraz gustów. Nazwy poszczególnych technik są uwarunkowane metodą ozdabiania skorupki jajka. Czy wiesz czym się różni drapanka od kraszanki?
- Drapanki powstają przez drapanie ostrym narzędziem skorupki jajka. Ta technika ozdabiania jest szczególnie popularna w Polsce i Austrii.
- Natomiast kraszanki powstają, gdy gotujemy jajka w barwnym wywarze. Dawniej korzystano jedynie z naturalnych składników. Na przykład, aby uzyskać brązowy kolor skorupki, jajka gotowano z łupinami cebuli. Wśród popularnych kolorów był również czarny (uzyskiwany przez gotowanie ich w wywarze kory dębu, olchy lub łupin orzecha włoskiego), żółty (kora młodej jabłoni lub kwiat nagietka), a nawet niebieski z wykorzystaniem kwiatu bławatka. Do uzyskania barwy fioletowej wykorzystywano płatki kwiatu ciemnej malwy, a do zielonej – pędy młodego żyta lub listki barwinka. Uwaga, miłośniczki koloru różowego, można go uzyskać z soku z buraka czerwonego.
- Kolejnym rodzajem pisanek są tzw. oklejanki zdobione kwiatami bzu, kawałkami błyszczącego papieru lub tkaniny. Wśród materiałów, którymi dekorowano jajka były także różnego rodzaju nici i włóczki.
- Okolice Łowicza słyną z naklejanek, czyli pisanek przystrajanych skrawkami kolorowych papierów.
- Na Kaszubach, natomiast popularna jest nakrapianka. Polega ona na spryskaniu skorupek jajek kolorową farbą.
- Z kolei, pisanki z okolic Białegostoku wykonywane były albo bez narzędzi poprzez nakrapianie wosku na jaja, albo poprzez nanoszenie prostych elementów graficznych rozgrzanym końcem świecy.
A teraz coś dla ambitnych i cierpliwych: absolutnie wyjątkowe pisanki – ażurki, które wykonuje się poprzez wycinanie wzoru na skorupce. Taką ozdobę robi się na wydmuszce z jaja. Do jej przygotowania mogą posłużyć zarówno jaja kurze, jak i inne, np. gęsi czy przepiórcze.
Poniżej zamieszczamy linki do kilku fachowych porad jak wykonać pisanki w różnych technikach:
- https://www.youtube.com/watch?v=01hT8bW6Atc – zdobienie przy użyciu natki pietruszki
- https://www.youtube.com/watch?v=zuKuqQJ0yrs – barwienie jajek w sposób naturalny
- https://www.youtube.com/watch?v=oyXJu4t7ulI – jajka marmurkowe
- https://www.youtube.com/watch?v=ALZnvE-1sNc – jajka batikowe
- https://www.youtube.com/watch?v=ro7sgf0C_qs – ażurowe wydmuszki
Ciekawostka: Jakie są najdroższe pisanki świata?
To „jajka Fabergé”, wykonane przez rosyjskiego jubilera i złotnika, Petera Carla Fabergé. Początkowo były dostępne jedynie dla rodziny cara Aleksandra III Romanowa i Mikołaja II. Zrobiono je z kamieni półszlachetnych, które łączono z metalami szlachetnymi. Te wyjątkowe pisanki stały się synonimem luksusu i osiągają obecnie bajońskie sumy. W 2004 roku, jajko Fabergé wykonane w stylu secesyjnym, wystawione na aukcji zostało oszacowane na blisko 18 mln dolarów.
Ciekawostka: Czy mężczyźni zajmowali się zdobieniem pisanek?
Otóż, nie. Dawniej zdobieniem jaj zajmowały się wyłącznie kobiety, mężczyźnie wówczas nie wolno było wchodzić do izby. Kiedy ten zwyczaj złamano, odczyniano urok, który intruz w spodniach mógł rzucić na pisanki.
Obecnie, na szczęście jest zgoła inaczej. Tradycja malowania jajek wielkanocnych kojarzy się ze spotkaniem rodzinnym, kiedy to mali i duzi, młodzi i starzy, kobiety i mężczyźni tworzą przeróżne wzory na ugotowanych jajkach, ciesząc się samym procesem tworzenia i wspólnym spędzaniem czasu dookoła stołu.
Anna Skierska-Jurczak