Historia ceramiki pokazuje, jak bardzo przysłużyła się ona zmaganiom poznawczym ludzkości od okresu prehistorii aż do czasów współczesnych. Tym bardziej, że jest uznawana za jedną z najstarszych form rzemiosła, którą praktykują ludzie. Miała ona, między innymi, charakter rytualny, to znaczy była wykorzystywana w obrzędach pogrzebowych dawnych ludów. Wyroby ceramiczne pełniły także funkcje użytkowe oraz artystyczne.
Liczne w Europie i na świecie wyprawy archeologiczne odkryły różnorodne przedmioty i artefakty sprzed 8000 lat, a nawet 15000 lat p.n.e., świadczące o jej narodzinach. Wśród znalezisk znajdują się różne naczynia i cegły szkliwione, ręcznie formowane, odkryte w Mezopotamii. Od okresu neolitu ceramika była już znana i występowała w większości kultur i grup etnicznych. To dotyczy również Polski. W okresie tym wypalano naczynia z gliny, formowane często bardzo nieudolnie. Późniejsze wykopaliska w Polsce świadczą o wspaniałej ceramice prasłowiańskiej, niemającej równej sobie w całej środkowej i północnej Europie.
Ciekawostką jest wynalezienie koła garncarskiego już w pierwszej połowie trzeciego tysiąclecia p.n.e. na terenie Azji Mniejszej. W pierwszym tysiącleciu p.n.e. stosowano to urządzenie w Europie. Praca na kole garncarskim wbrew pozorom nie jest łatwa, jednak bardzo interesująca. Kołem garncarskim posługiwali się także Egipcjanie, później umiejętność tę przejęli od nich Grecy. Wytwarzali oni m.in. czarno-czerwone figurowe wazy ze scenami mitologicznymi, jak i tymi opisującymi życie codzienne Greków. Na ich wyrobach wzorowali się Rzymianie, którzy dekorowali swoje wyroby tzw. reliefami, czyli dekoracjami wklęsło-wypukłymi.
Pod wpływem ceramiki greckiej, rzymskiej i Bliskiego Wschodu kształtowała się ceramika bizantyjska. Wytwarzano tam różne wazy, misy i puchary. Bizantyjskie wyroby garncarskie zdobiono techniką zwaną sgraffito oraz szkliwiono kolorowymi szkliwami i malowano ręcznie. Również Arabowie wyrabiali bogato zdobioną ceramikę, a jej rozkwit przypada na XIII i XIV wiek. Nie wchodząc w szczegóły, zaznaczyć należy, że rozwój ceramiki przez kolejne stulecia osiągnął niebywały rozmach.
Udoskonalając podstawowy skład glin wymyślono jeszcze tzw. fajans, majolikę, kamionkę i wreszcie najszlachetniejszą z nich – porcelanę, którą stworzyli Chińczycy, a jej wytwarzanie doprowadzili do mistrzostwa.
Opracowała Violetta Rola
Bibliografia:
Flis, A. Wyszyńska, Zarys technologii ceramiki, Warszawa 1974.